Διμερή Συνθήκη μεταξύ Κρατών μελών ενδέχεται να επικαλύπτει το Ενωσιακό Δίκαιο – Ερμηνεία άρθρων 267 & 344 της ΣΛΕΕ – Η θέση ρητρών διαιτησίας στην ενωσιακή έννομη τάξη – Αποζημιώσεις Ιδιωτών κατά Κράτους στη βάση ΣΛΕΕ και ΣΕΕ – Η θέση των ad-hoc διαιτητικών Δικαστηρίων στο Δίκαιο της ΕΕ.
H σημερινή Σλοβακική Δημοκρατία προ της ένταξής της στην ΕΕ είχε συνάψει Διμερή Επενδυτική Συνθήκη (ΔΕΣ) με τις Κάτω Χώρες. Εταιρεία ολλανδικών συμφερόντων, επικαλούμενη την διευκόλυνση των επενδύσεων ως σκοπό της επίδικης ΔΕΣ, εναντιώθηκε σε μεταρρυθμίσεις της Σλοβακική Δημοκρατίας και στη βάση ρήτρας διαιτησίας, αρμόδιο διαιτητικός τόπος καθορίστηκε η Γερμανία, μεταξύ άλλων ενεργοποιώντας έτσι τον Γερμανικό Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας. Ευθύς εξαρχής η Δημοκρατία προέβαλε ένταση ελλείψεως δικαιοδοσίας του επίμαχου ad-hoc διαιτητικό δικαστηρίου.
Το ΔΕΕ χρησιμοποιόντας ως αφετηρία την αυτονομία του δικαίου της ΕΕ και της οιωνεί Συνταγματικής δομής της Ένωσης, καταλήγει ότι έχουν αποκρυσταλλωθεί χαρακτηριστικά γνωρίσματα, όπως η υπεροχή, το «άμεσο κάθετο αποτέλεσμα» και αρχή της αμοιβαίας εμπιστοσύνης των κρατών. Ωστόσο είναι επιφυλακτικό και προ της αποφάσεως, χρησιμοποιώντας ως βάση σύγκρισης το Δικαστήριο Benelux, αναπτύσσει τους λόγους για τους όποιους ένα ad-hoc διαιτητικό δικαστήριο αποκλειστικά συνυφασμένο με ΔΕΣ, δεν αποτελεί Δικαστήριο κατά την έννοια του άρθρου 267 της ΣΛΕΕ. Έξαλλου ο τόπος της διαιτησίας συνοδεύεται με εφαρμοστέο Δίκαιο ή Δίκαιο ελέγχου της αποφάσεως το Δίκαιο του εν λόγω δικαιοδοτικού οργάνου και άρα το καθ’ αυτό ad-hoc όργανο δεν χρειάζεται να έχει την δυνατότητα για προδικαστικό ερώτημα, καθώς η αποκλειστική υλική αρμοδιότητα του περιορίζεται στην ερμηνεία και εφαρμογή της ΔΕΣ. Επιπλέον, το άρθρο 344 της ΣΛΕΕ δεν μπορεί να αποτελέσει υποκείμενο ενός ένδικου μηχανισμού όπου ιδιώτης να αξιώσει αποζημιώσεις κατά του κράτους-μέλους.
Εν προκειμένω, ωστόσο, η ρήτρα διαιτησίας σε διμερή Διεθνή Συμφωνία μεταξύ κρατών-μελών, μπορεί όμως να θέσει εν αμφιβόλω, τη διασφάλιση του ιδιαίτερου χαρακτήρα του Ενωσιακού Δικαίου, η οποία διασφαλίζεται και μέσω της διαδικασίας της προδικαστικής παραπομπής που προβλέπει το άρθρο 267 ΣΛΕΕ.
Τα άρθρα 267 και 344 ΣΛΕΕ θα πρέπει να ερμηνεύονται υπό την έννοια ότι αποκλείουν ρήτρας διαιτησίας διεθνούς συμφωνίας που συνήφθη μεταξύ των κρατών μελών, δηλαδή διάταξη δυνάμει της οποίας επενδυτής ενός από τα κράτη μέλη μπορεί, σε περίπτωση διαφοράς που αφορά επενδύσεις στο άλλο κράτος μέλος, να κινήσει διαδικασία κατά του κράτους μέλους αυτού ενώπιον διαιτητικού δικαστηρίου του οποίου τη δικαιοδοσία έχει αναλάβει την υποχρέωση να αποδεχθεί αυτό το κράτος μέλος.
Slowakische Republik v. Achmea BV, C-284/16
Αναφερόμενες υποθέσεις:
Γνωμοδότηση της ολομέλειας του ΔΕΕ για την προσχώρηση της ΕΕ στην ΕΣΔΑ, της 18/12/14 (EU:C:2014:2454), Γνωμοδότηση της ολομέλειας του ΔΕΕ για την Συμφωνία περί δημιουργίας ενοποιημένου συστήματος επιλύσεως διαφορών σε θέματα διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας, της 08/05/11 (EU:C:2011:123), Associação Sindical dos Juízes Portugueses, C‑64/16, Eco Swiss, C‑126/97, Miles, C‑196/09, Parfums Christian Dior, C‑337/95, Ascendi Beiras Litoral e Alta, Auto Estradas das Beiras Litoral e Alta, C‑377/13.
